Youtube/Kraljevina Srbija
Na zimu 1915. godine, Vrhovna komanda srpske vojske u Prvom svetskom ratu donela je odluku o povlačenju trupa preko Crne Gore i Albanije. Ono što je danas manje poznato jeste činjenica da odluka nije bila jednoglasna jer – protiv nje glasao je samo vojvoda Živojin Mišić!
Vojvoda Živojin Mišić je govorio da se “niko nije usrećio bežeći iz svoje otadžbine, pa nećemo ni mi!”
Misleći da je sa Srbijom gotovo Nemci su već vraćali veliki broj svojih vojnika na Istočni front. Vojvoda Mišić je u tome video šansu. Na savetovanju Vrhovne komande u Peći on je tražio da trupe ostanu tu, na Kosovu, i direktno se sukobe sa Austrougarima, Bugarima i manjim brojem Nemaca.
Kao drugu opciju, Mišić je predlagao i prelazak na gerilski način ratovanja i napuštanje dosadašnjeg rasporeda trupa.
Uz Mišića je na početku stao i vojvoda Stepa Stepanović, ali je do konačne odluke 25. novembra promenio mišljenje. Ostali su bili protiv ovakvog rešenja. Vojvoda Radomir Putnik držao se stanovišta da je neprijatelj mnogo jači i da će stradati vojska, a da je kapitulacija svakako najgore rešenje.
I tako je odluka o povlačenju ipak doneta. Za sreću, vojska je sa sobom ponela dve srpske svetinje – mošti prvog srpskog kralja Stefana Prvovenčanog i najstariju ćiriličnu knjigu “Miroslavljevo jevanđelje”.
Ubrzo je u improvizanoj nosiljci nošen i teško bolesni vojvoda Radomir Putnik. Prva kolona u kojoj su bili kralj, vlada i diplomatski kor, krenula je 26. novembra 1915. godine iz Prizrena preko Vezirovog mosta prema Skadru i Lješu. Sa vojskom, Vladom i ostarelim kraljem Petrom bežao je i narod.
Put je vodio preko nepristupačnih predela Albanije, a zima i hladnoća su se pobrinule da se povlačenje pretvori u golgotu u kojoj je stradao nezapamćen i nikada konačno utvrđen broj ljudi. Cifra koju uzima najveći broj istoričara govori o oko 240.000 mrtvih, kako vojnika, tako i civila.
